دکتر نوشین اصولی، علی فاتحی فولاد، دوره ۱۳، شماره ۴ - ( زمستان ۱۴۰۳ )
چکیده
بخش کشاورزی بهعنوان یکی از پایه‌های اصلی تولید غذا همواره با ریسک‌های مختلفی مواجه است که میتواند امنیت غذایی را تحت تأثیر قرار دهد. یکی از ابزارهای مؤثر در مدیریت ریسک در بخش کشاورزی، بیمه کشاورزی است. بیمه کشاورزی امکان فراهم کردن پوشش مالی برای کشاورزان در مواجهه با خسارت‌های ناشی از عوامل غیرقابل پیش‌بینی را فراهم می‌آورد. همچنین نقش مهمی در بهبود امنیت غذایی با ایجاد اطمینان در تولیدات کشاورزی ایفا می‌کند و کشاورزان را در مقابل آثار مختلف ریسک‌ها حفاظت می‌کند. این تحقیق باهدف تبیین مؤلفه‌های مؤثر بر پذیرش بیمه کشاورزی بهعنوان راهکاری جهت مدیریت ریسک و نقش آن در امنیت غذایی با استفاده از روش دیمتل فازی صورت گرفته است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی پیمایشی است که به‌صورت کمی - کیفی یا آمیخته انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش متشکل از خبرگان و استادان دانشگاه در حوزه مدیریت بخش کشاورزی استان لرستان بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری گلوله برفی ۱۸ نفر از آنها انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در بخش کیفی و کمی به ترتیب مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه بود. مؤلفه‌های مرتبط با پذیرش بیمه و مدیریت ریسک با استفاده از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته در بخش کیفی مشخص شد و در بخش کمی با استفاده از پرسشنامه روابط علی و معلولی این مؤلفه‌ها با امنیت غذایی و میزان اهمیت آنها مشخص شدند. داده‌های به‌دست‌آمده در بخش کیفی با استفاده از روش کدگذاری، بررسی شد و برای تحلیل کمی از روش دیمتل فازی استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق، به‌طورکلی وضعیت درآمد کشاورزی و غیر کشاورزی از بیشترین تأثیرگذاری بر سایر عوامل نظام برخوردار است. ریسک‌پذیر بودن کشاورز، میزان استفاده از تسهیلات و اعتبارات بانکی، سطح تحصیلات، سطح زیر کشت، میزان عملکرد محصولات، میزان استفاده از کانال‌های ارتباطی، سطح دانش بیمه‌ای، اطلاع از انواع خطرهای احتمالی، میزان مشارکت اجتماعی، دسترسی غذایی، پایداری غذایی، کیفیت غذایی و سلامت غذایی در درجات بعدی تأثیرگذاری قرار دارند. همچنین سطح تحصیلات بیشترین تأثیرپذیری را از سایر متغیرهای مؤثر بر پذیرش بیمه و مدیریت ریسک کشاورزی دارد. درنهایت ویژگی ریسک‌پذیر بودن کشاورز، میزان استفاده از تسهیلات و اعتبارات بانکی، سطح زیر کشت، میزان عملکرد محصولات، کیفیت غذایی، سلامت غذایی، دسترسی غذایی و پایداری غذایی جزء مؤلفه‌های علّی بوده و اطلاع از انواع خطرهای احتمالی (دانش ریسک)، سطح تحصیلات، وضعیت درآمد کشاورزی و غیر کشاورزی، سطح دانش بیمه‌ای، میزان مشارکت اجتماعی، میزان استفاده از کانال‌های ارتباطی، مؤلفه‌های معلول به حساب میآیند. اطلاع از نتایج این تحقیق میتواند به بالا بردن سطح آگاهی مسئولان جهت فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای پذیرش بیمه توسط کشاورزان و مدیریت ریسک‌های موجود در این بخش و درنهایت رسیدن به امنیت غذایی در استان لرستان کمک نماید.
